Τα αντικαταθλιπτικά είναι μια προσέγγιση για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της μείζονος κατάθλιψης που έχουν αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα. Παρά το γεγονός ότι τα αντικαταθλιπτικά χάπια είναι από τα πιο ευρέως συνταγογραφούμενα όλων των φαρμάκων, πολλά άτομα θεωρώντας τα ως μια απλή θεραπευτική επιλογή εξακολουθούν να έχουν πολλούς φόβους και ερωτήσεις.
Ένας λόγος για την εμμονή του ευρύ κοινού γύρω από αυτούς τους μύθους είναι ότι τα ταμπού γύρω από την κατάθλιψη και τις ψυχικές ασθένειες καλά κρατούν. Πολύ συχνά, οι άνθρωποι που έχουν κατάθλιψη ντρέπονται να το παραδεχτούν, και εκείνοι που δεν έχουν ασθενήσει ποτέ πιστεύουν ότι είναι ένα σημάδι αδυναμίας.
Έτσι, έχει έρθει η ώρα να εξετάσουμε μερικούς από τους πιο λοιμογόνους μύθους της κατάθλιψης σχετικά με τα αντικαταθλιπτικά, αφού ένα στα δέκα άτομα θα νοσήσει από κατάθλιψη κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής του, ενώ από επιδημιολογικές έρευνες υπολογίζεται ότι το 6% περίπου του γενικού πληθυσμού πάσχει από κλινικά διαπιστωμένη κατάθλιψη. Δηλαδή περισσότεροι από 350 εκατομμύρια άνθρωποι σ' όλον τον κόσμο και 550 χιλιάδες στη χώρα μας.
ΜΥΘΟΣ: Η φαρμακευτική αγωγή δεν μπορεί να βοηθήσει πραγματικά σε ένα «ψυχικό» πρόβλημα.
ΓΕΓΟΝΟΣ: Η ασθένεια της κατάθλιψης μπορεί να έχει συμπτώματα που σχετίζονται με τα συναισθήματα και τις σκέψεις , αλλά είναι παρόλα αυτά μια σωματική ασθένεια με συχνά σωματικά συμπτώματα. Τα αντικαταθλιπτικά βοηθούν στην ανακούφιση αυτών των συμπτωμάτων, καθώς και στην ομαλή λειτουργία και ξεμπλοκάρισμα των νευροδιαβιβαστών που επηρεάζουν τόσο τα σωματικά όσο και ψυχολογικά συμπτώματα.
ΜΥΘΟΣ: Ακόμα και αν μπορούν να βοηθήσουν, τα αντικαταθλιπτικά χάπια είναι μια «γρήγορη λύση» ή «δεκανίκι», και δεν καταπολεμούν τη ρίζα του προβλήματος.
ΓΕΓΟΝΟΣ: Ενώ είναι αλήθεια ότι τα αντικαταθλιπτικά δεν μπορούν να κάνουν πολλά για να ανακουφίσουν τις περιβαλλοντικές συνθήκες που προκαλούν την κατάθλιψη, μπορούν εντούτοις να επιτρέψουν στις δραστικές ουσίες του φαρμάκου να ανακουφίσει τα συμπτώματα της μείζονος κατάθλιψης αρκετά ώστε να μπορέσει το άτομο να επωφεληθεί στο μέγιστο βαθμό από τις αλλαγές στον τρόπο ζωής του, τις ομάδες υποστήριξης και τις ιατρικές συμβουλές.
ΜΥΘΟΣ: Τα αντικαταθλιπτικά είναι εθιστικά.
ΓΕΓΟΝΟΣ: Όχι. Σε αντίθεση με υπνωτικά χάπια και ορισμένα αγχολυτικά, τα αντικαταθλιπτικά δεν είναι εθιστικά. Ωστόσο, δεν πρέπει ποτέ να σταματήσει η αντικαταθλιπτική αγωγή με δική σου πρωτοβουλία χωρίς την επίβλεψη του θεράποντα ιατρού, καθώς το σώμα θα επηρεαστεί από την ξαφνική παύση, ιδιαίτερα στις υψηλότερες δόσεις, και ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως ναυτία, θα κάνουν την εμφάνιση τους.
ΜΥΘΟΣ: Θα πρέπει εφόρου ζωής να παίρνεις αντικαταθλιπτικά.
ΓΕΓΟΝΟΣ: Δεν είναι αλήθεια. Ένας γενικός κανόνας που χρησιμοποιούν οι κλινικοί γιατροί συχνά είναι ότι ένα άτομο πρέπει να ακολουθεί τη συνιστώμενη αγωγή για χρονικό διάστημα που ισούται με το ήμισυ του χρόνου που θα διαγνωστεί ότι έπασχε από αυτήν, πριν αρχίσουν να τα μειώνουν. Η μακροπρόθεσμη χρήση αντικαταθλιπτικών συνιστάται μόνο για ένα μικρότερο ποσοστό των ανθρώπων που έχουν δύο ή περισσότερες υποτροπές μείζονος κατάθλιψης.
ΜΥΘΟΣ: Τα αντικαταθλιπτικά είναι χάπια ευφορίας, τα λεγόμενα ναρκωτικά “happy pills”.
ΓΕΓΟΝΟΣ: Τα αντικαταθλιπτικά, αν και απαιτούν ειδική συνταγή κι εμπίπτουν στην κατηγορία των ναρκωτικών, δεν έχουν καμία σχέση με τις αμφεταμίνες ή άλλα ψυχαγωγικά ναρκωτικά που προκαλούν ευφορία. Τα αντικαταθλιπτικά έχουν σχεδιαστεί για να διορθώνουν τις ανισορροπίες σε ορισμένες χημικές ουσίες του εγκεφάλου και βοηθάνε να πάρεις πίσω τον παλιό καλό εαυτός σου, κι όχι να σε κάνουν μια πιο ευτυχισμένη εκδοχή σου. Ένα άτομο που δεν νοσεί, στην περίπτωση που πάρει αντικαταθλιπτικά, δεν θα αισθανθεί καμία επίδραση, ενώ μπορεί ακόμη και να νιώσει κι άρρωστο.
ΜΥΘΟΣ: Τα αντικαταθλιπτικά αλλάζουν την προσωπικότητά σου ή σε αποτρέπουν από το να νιώθεις κανονικά.
ΓΕΓΟΝΟΣ: Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται νευρικοί κατά τη λήψη κάθε είδους ψυχοτρόπων φαρμάκων, όπως ονομάζονται τα φάρμακα για τις ψυχικές ασθένειες, κι αυτό γιατί νομίζουν ότι κάτι που επηρεάζει τον εγκέφαλο, το κέντρο της ύπαρξης μας, μπορεί να επηρεάσει την ταυτότητα και τα συναισθήματά. Στην πραγματικότητα, όμως, γίνεται ακριβώς το αντίθετο: τα αντικαταθλιπτικά έχουν σχεδιαστεί για να σε βοηθήσουν να επιστρέψεις σε παλιές συμπεριφορές ή την προσωπικότητα σου, κι όχι να δημιουργήσουν μια νέα διαφορετική.
ΜΥΘΟΣ: Αν η πρώτη αντικαταθλιπτική θεραπεία δεν λειτουργεί, ούτε άλλες διαφορετικές θα μπορέσουν.
ΓΕΓΟΝΟΣ: Πλέον η αγορά έχει γεμίσει με δεκάδες αντικαταθλιπτικά που ενώ ενώ, έχουν πολλά κοινά στοιχεία, δεν είναι όλες ίδιες. Τα διαφορετικά επίπεδα δοσολογίας και οι συνδυασμοί αντικαταθλιπτικών ουσιών δημιουργούν αμέτρητες παραλλαγές. Βρίσκοντας το σωστό είναι σε μεγάλο βαθμό μια διαδικασία δοκιμών και λαθών. Πολλοί άνθρωποι πρέπει να προσπαθήσουν αρκετά διαφορετικά φάρμακα πριν βρουν αυτό που λειτουργεί σε εκείνους, όπως για παράδειγμα αυξάνοντας αντικαταθλιπτικά με άλλο σταθεροποιητικό της διάθεσης ή την αυξομείωση κάποιων ουσιών.
ΜΥΘΟΣ: Αν κάποιος που ξέρω τα έχει πάει καλά με ένα είδος αντικαταθλιπτικού, τότε κατά πάσα πιθανότητα θα λειτουργήσει και με εμένα.
ΓΕΓΟΝΟΣ: Κάθε σώμα είναι μοναδικό, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου που οι εγκέφαλοί μας είναι καλωδιωμένοι. Ως εκ τούτου, τα φάρμακα που απευθύνονται στους νευροδιαβιβαστές θα λειτουργήσουν με διαφορετικό τρόπο σε κάθε άτομο, όπως ακριβώς το ίδιο άρωμα μπορεί να μυρίζει ωραία σε ένα άτομο και όχι το ίδιο καλά σε κάποιο άλλο. Η υπομονή και ένας καλός γιατρός είναι τα κλειδιά κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εύρεσης της κατάλληλης αγωγής.
ΜΥΘΟΣ: Τα αντικαταθλιπτικά έχουν φρικτές παρενέργειες.
ΓΕΓΟΝΟΣ: Όπως και τα άλλα φάρμακα, τα αντικαταθλιπτικά φέρουν τον κίνδυνο των παρενεργειών. Αυτές κυμαίνονται από την κούραση, την ξηροστομία μέχρι την έλλειψη σεξουαλικής διάθεσης. Ευτυχώς, πλέον οι οι νεότερες γενιές αντικαταθλιπτικών έχουν σχετικά λίγες ή ήπιες παρενέργειες. Πολλές από αυτές ελαττώνονται ή εξαφανίζονται με το χρόνο, ή μπορεί να διορθώνονται με άλλους τρόπους. Για να είσαι σίγουρη για το τι να περιμένεις, το καλύτερο είναι πρώτα να μιλήσεις με το γιατρό και το φαρμακοποιό σου.
ΜΥΘΟΣ: Θα καταλάβεις αμέσως αν το αντικαταθλιπτικό λειτουργεί.
ΓΕΓΟΝΟΣ: Δυστυχώς, όχι. Χρειάζονται περίπου τέσσερις έως έξι εβδομάδες σε μια κλινικά αποτελεσματική δοσολογία για να είσαι σε θέση να προσδιορίσεις εάν το αντικαταθλιπτικό ανακουφίζει τα συμπτώματα. Θα αισθανθείς, όμως, τις παρενέργειες πολύ νωρίτερα. Πριν βιαστείς να κρίνεις αν λειτουργεί η αγωγή, άφησε να περάσουν 6 εβδομάδες. Μόνο τότε θα είσαι σε θέση να κρίνεις και να καταλάβεις τις διαφορές.
ΜΥΘΟΣ: Μόλις αρχίσω να νιώθω καλύτερα, μπορώ να σταματήσω τα αντικαταθλιπτικά.
ΓΕΓΟΝΟΣ: Τα στοιχεία είναι σαφή. Ακριβώς όπως δεν πρέπει να διακόψεις πρόωρα μια αγωγή αντιβιοτικών, ακόμη και αν αισθάνεσαι καλύτερα, όλοι οι επιστήμονες συγκλίνουν στην αδήριτη ανάγκη να ολοκληρώσει η αγωγή τον κύκλο της, έστω κι αν εσύ αισθάνεσαι πολύ καλύτερα. Με αυτόν τον τρόπο θα αποτραπούν οι υποτροπές, ενώ στη συνέχεια ο γιατρός σου θα σου δώσει οδηγίες για το πώς σταδιακά να μειώσεις τη δόση μέχρι να τα διακόψεις.
ΠΡΟΣΟΧΗ!
Είναι φυσικά σαφές ότι ΠΟΤΕ και για κανένα λόγο δεν πρέπει να καταφύγεις στα αντικαταθλιπτικά χωρίς εξέταση και συνταγογράφηση από τον γιατρό σου!