Στρυχνίνη, αρσενικό, υδράργυρος και κώνειο ήταν μερικά από τα αγαπημένα δηλητήρια της βασίλισσας των αστυνομικών θρίλερ. Παρόντα στην πλειοψηφία των βιβλίων της -ακόμα και των νέων που ανακλύφθηκαν κατά τύχη, η Agatha Christie μπορούσε να σε στείλει στα κυπαρισσάκια χωρίς να το καταλάβεις σύμφωνα με το νέο βιβλίο ‘A is for Arsenic: The Poisons of Agatha Christie’ της Kathryn Harkup. Σαν σήμερα, το 1890 γεννήθηκε η... μετρ των βιβλίων μυστηρίου. Οι λάτρεις της συνωμοσιολογίας, βασισμένοι στο ευρέως διαδεδομένο γεγονός ότι ήταν ειδικός στην τοξικολογία, υποστηρίζουν ότι ήταν μια πληρωμένη δολοφόνος. Ενώ, η επιστημονική κοινότητα την αποδέχεται ως μια από τις κορυφαίες φαρμακολόγους. Τελικά, ποια είναι η αλήθεια; Οι φόνοι των βιβλίων της προέρχονταν από την ενδελεχή της γνώση ή από δική της εμπειρία;
Το δηλητήριο ως μέσο
Οι αστυνομικές μελέτες υποδεικνύουν ότι οι περισσότεροι δολοφόνοι θηλυκού γένους προτιμούν ως μέσο εξόντωσης τα δηλητήρια. Κάτι που φαίνεται να συνάδει με τον ψυχισμό της Agatha Christie, καθώς εκτός ότι δεν απολάμβανε την τραχύτητα, ποτέ δεν προσπάθησε να σοκάρει τους αναγνώστες της με σκηνές άσκοπης βίας. Έτσι, παρότι δημιούργησε πάρα πολλά πτώματα μέσα στις σελίδες των βιβλίων της, η περιέργεια και το κυνήγι των στοιχείων από τον αναγνώστη ήταν αυτά που έκλεβαν την παράσταση, αφού κατά βάση μπορούμε να πούμε ότι ήταν ένας παραμυθάς για μεγάλα παιδιά!
Η Christie εκμεταλλεύτηκε τη λεπτομερή γνώση της για επικίνδυνες ναρκωτικές ουσίες για να τη βοηθήσει στην ανάπτυξη των ιστοριών της. Συνήθιζε δηλητήρια στην πλειονότητα των βιβλίων της, πολύ περισσότερο από οποιοσδήποτε άλλος από τους συγχρόνους της, χαρακτηριζόμενη από υψηλό βαθμό ακρίβειας, χωρίς να περιμένει ότι ο αναγνώστης θα πρέπει να διαθέτει λεπτομερείς ιατρικές γνώσεις. Όλη αυτή η γνώση για τα δηλητήρια της Christie, μας βοηθάει μόνο να αντιληφθούμε το μεγαλείο της ιδιοφυΐας της στην σύνθεση γρίφων.
Μαθητευόμενη στα δηλητήρια
Είναι δεδομένο ότι οι γνώσεις της Agatha Christie στα δηλητήρια ήταν εξαιρετικές. Ελάχιστοι άλλοι μυθιστοριογράφοι έχουν χρησιμοποιηθεί από παθολόγους ως αναφορές σε πραγματικές περιπτώσεις δηλητηριάσεων. Όμως, πώς ήξερε όλα αυτά; Με την πρακτική εξάσκηση. Είχε άμεση εμπειρία με τα δηλητήρια και ήταν ένα από τα μεγαλύτερα της ενδιαφέροντα-χόμπι!
Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Christie εργαζόταν εθελοντικά ως νοσοκόμα στο τοπικό νοσοκομείο στο Torquay. Όσο κι αν της άρεσε η δουλειά εκεί, όταν ένα νέο ιατρείο άνοιξε στο νοσοκομείο προτάθηκε για τη θέση. Ο νέος της ρόλος απαιτούσε περαιτέρω κατάρτιση, κι έπρεπε επίσης να δώσει εξετάσεις για να δικαιούται τη θέση του βοηθού φαρμακαποθήκης, τις οποίες και πέρασε το 1917.
Για να προετοιμαστεί κατάλληλα για τις εξετάσεις της σχολής φαρμακοποιών, η Christie είχε τόσο θεωρητικά όσο και πρακτικά μαθήματα εφαρμοσμένης χημείας και τοξικολογίας από τους συναδέλφους της στο νοσοκομείο. Επιπλέον, η Agatha έκανε ιδιαίτερα μαθήματα με έναν επαγγελματία φαρμακοποιό εν ονόματι κύριο Π.
Ως μέρος της εκπαίδευσης της, ο κ. Π. -ανάμεσα σε άλλα -της μάθαινε τον σωστό τρόπο να φτιάχνει υπόθετα, μια δύσκολη δουλειά που απαιτούσε κάποια δεξιότητα. Έλιωνε το βούτυρο κακάο και πρόσθετε το φάρμακο, υποδεικνύοντας την κατάλληλη στιγμή που θα έπρεπε να μεταφερθούν στα καλούπια για να αποκτήσουν το τελικό τους σχήμα. Τα έβαζε σε κουτιά, αναγράφοντας το ποσοστό επί τοις εκατό της δραστικής ουσίας.
Κάποτε, πεπεισμένη ότι ο κ.Π. είχε κάνει λάθος στις δόσεις, προσθέτοντας δέκα φορές περισσότερη ουσία από την κανονική αναλογία, επαλήθευσε τους υπολογισμούς της, επιβεβαιώνοντας την υποψία της. Για να σώσει τους πελάτες από δηλητηρίαση και καθώς δεν μπορούσε να βγάλει τον κ.Π. λάθος φοβούμενη τις συνέπειες, έκανε ότι τάχα μου σκόνταψε κι έριξε στο πάτωμα τα εν λόγω υπόθετα. Μετά από πολλές συγνώμες και ένα γερό καθάρισμα, μια νέα παρτίδα φτιάχθηκε, αυτή τη φορά με τη σωστή δόση. Όπως και να έχει κατάφερε το σκοπό της!
Δεν ήταν μόνο η αδιαφορία του κ.Π. για τις λεπτομέρειες που προβλημάτιζε την Christie. Μια μέρα τραβώντας έναν καφετί όγκο από την τσέπη του, την ρώτησε τι νόμιζε ότι θα μπορούσε να είναι. Η Christie ήταν αμήχανη, αλλά ο κ.Π. χωρίς να δώσει σημασία έσπευσε να την ενημερώσει ότι ήταν ένα κομμάτι από κουράριο, ένα δηλητήριο που χρησιμοποιόταν αρχικά από τους κυνηγούς στη Νότια Αμερική στις άκρες των βελών τους. Το κουράριο είναι μια ένωση απολύτως βρώσιμη, αλλά θανατηφόρα αν μπει απευθείας στην κυκλοφορία του αίματος. Ο κ.Π. εξήγησε ότι το κουβαλούσε πάντα μαζί του, επειδή «με κάνει να αισθάνομαι ισχυρός». Σχεδόν 50 χρόνια αργότερα, η Christie ανέστησε την βαθιά ανησυχητική φυσιογνωμία του κ.Π. ως τον φαρμακοποιό στο βιβλίο Pale Horse.
Μέχρι το 1917, η Christie είχε γράψει μόνο μερικά ποιήματα και διηγήματα, μερικά από τα οποία είχαν εκδοθεί. Μετά που διάβασε το βιβλίο Το μυστήριο του κίτρινου δωματίου του Gaston Leroux, αποφάσισε να δοκιμάσει τις ικανότητες της σε μια νουβέλα μυστήριου. Ανακοινώνοντας το στην αδερφή της, Madge, πιο επιτυχημένη συγγραφέα τότε από την Agatha, η αμφισβήτηση και η δήλωση της ότι ήταν πολύ δύσκολο για να το καταφέρει, την πείσμωσαν. Σε ένα άγραφο στοίχημα, η Christie είχε όλο το χρόνο να σκεφτεί, να αναπτύξει την ιστορία και τους ήρωες της, δουλεύοντας full time περικυκλωμένη από μπουκάλια επικίνδυνων δηλητηρίων, τα οποία κι αποφάσισε ότι θα ήταν τα φονικά όργανα της.
Το τελικό αποτέλεσμα ήταν το μυθιστόρημα ‘Τhe Mysterious Affair at Styles’, στο οποίο η Christie επιδείκνυε –κι αποδείκνυε- με κάθε λεπτομέρεια τις γνώσεις της για τη στρυχνίνη. Ωστόσο, έπρεπε να περιμένει μερικά χρόνια αλλάζοντας διάφορους εκδοτικούς οίκους, μέχρι να εκδοθεί το βιβλίο της το 1920.
Μετά την κυκλοφορία του βιβλίου, η Christie θα λάβει τις πιο θερμές φιλοφρονήσεις στην κριτική της νουβέλας από το Pharmaceutical Journal and Pharmacist. «Αυτό το μυθιστόρημα έχει το σπάνιo πλεονέκτημα ότι είναι σωστά γραμμένο» δήλωσε τότε ο κριτικός, που πίστευε ότι ο συγγραφέας είχε είτε τη φαρμακευτική εκπαίδευση είτε είχε συμβουλευτεί κάποιον εμπειρογνώμονα.
Καριέρα στο έγκλημα
Η δημοσίευση του ‘The Mysterious Affair at Styles’ ήταν η αρχή μιας μακράς και πολύ επιτυχημένης σταδιοδρομίας, αλλά κατόπιν της κυκλοφορίας 3 ακόμη μυθιστορημάτων παραδέχθηκε η ίδια στον εαυτό της ότι είναι επαγγελματίας συγγραφέας. Διατήρησε το ενδιαφέρον της για τα δηλητήρια και τα ναρκωτικά σε όλη τη συγγραφική ζωή, χρησιμοποιώντας όπλα με απύθμενη απροθυμία, καθώς όπως έλεγε δημοσίως δεν είχε την παραμικρή γνώση βαλλιστικής. Οι επιστημονικές λεπτομέρειες των εκάστοτε επιλεγμένων δηλητηρίων ήταν καλά μελετημένες και διασταυρωμένες. Είχε δημιουργήσει μια σημαντική βιβλιοθήκη όλα αυτά τα χρόνια με ιατρικές και νομικές εκδόσεις, με το πιο περιζήτητο βιβλίο στη συλλογή της να είναι του Martindale το ‘Extra Pharmacopoeia’.
Η Agatha αλληλογραφούσε με εμπειρογνώμονες για να ελέγχουν τα γεγονότα της. Για παράδειγμα, το 1967 έγραψε σε έναν ειδικό ρωτώντας για την επίδραση της ουσίας θαλιδομίδη στο γλάσο μιας τούρτας γενεθλίων. Πόσοι κόκκοι απαιτούνταν; Ωστόσο, η ιδέα αυτή δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ σε καμία από τις ιστορίες της.
Όσον αφορά τα δηλητήρια, η Christie είχε μια μανιέρα. Ποτέ δεν χρησιμοποιούσε δηλητήρια δύσκολα ανιχνεύσιμα, είχε ελέγξει προσεκτικά τα συμπτώματα της υπερδοσολογίας και ήταν τόσο ακριβής ως προς τη διαθεσιμότητα και τον εντοπισμό αυτών των ενώσεων, όσο θα μπορούσε να είναι.
Αλλά υπήρχαν ελάχιστες αξιοσημείωτες εξαιρέσεις. Οι δηλητηριώδεις ουσίες Serenite (A Caribbean Mystery), Benvo (Passenger to Frankfurt) και Calmo (The Mirror Crack’d from Side to Side) ήταν καθαρά δικές της εφευρέσεις, αν και οι ιδιότητες που αποδίδονται σε αυτά είναι παρόμοιες με εκείνες των βαρβιτουρικών. Για να είμαστε δίκαιοι, χρησιμοποίησε μόνο ένα από αυτά τα φάρμακα για να σκοτώσει κάποιο χαρακτήρα της (το calmo), διαφορετικά δεν εξυπηρετούσαν καν την πλοκή. Ήταν περισσότερο ένα inside joke της Agatha με τη συγγραφική της αντανάκλαση.
Όταν η τέχνη αντιγράφει τη ζωή…
Η Agatha Christie δεν βασιζόταν μόνο στις ακριβείς και λεπτομερείς γνώσεις της για τα δηλητήρια. Μελετούσε πραγματικά εγκλήματα εκτενώς, κι είχε εντρυφήσει σε συγκλονιστικές δολοφονίες του παρελθόντος. Σε πολλά βιβλία της αναφέρθηκε σε υπαρκτούς κατά συρροή δολοφόνους, ενώ ακόμα χρησιμοποιούσε και τις περιστάσεις των υποθέσεων αυτών ως πηγές έμπνευσης.
Ήταν δολοφόνος;
Αυτή η θεωρία συνωμοσίας δεν βασίζεται σε συγκεκριμένα επιχειρήματα μόνο υποθέσεις. Η ιστορία με τον κ.Π. παραπάνω αποδεικνύει την έλλειψη εγκληματικών ενστίκτων. Βέβαια, κάποιος θα μπορούσε να το αντικρούσει δικαιολογώντας το ως έλλειψη κινήτρου.
Είναι άτοπο να θεωρούμε την Agatha Christie μια δολοφόνο. Τι στοιχεία έχουμε γι αυτό; Τις γνώσεις της για τα δηλητήρια και τον ευρύτερο κλάδο της τοξικολογίας, το πάθος της για τα πραγματικά εγκλήματα, το γεγονός ότι πάντα μέσα στα βιβλία της χρησιμοποιούσε βιογραφικά στοιχεία κι εμπειρίες. Κι αυτό ακριβώς, το τελευταίο, είναι που συνδέεται με το ερώτημα των δύσπιστων «καλά και που βρήκε τόσους φόνους…κάτι πρέπει να ήξερε από πρώτο χέρι». Με απλά λόγια, η Agatha Christie σκότωνε κόσμο για να μπορεί να γράφει τις πλοκές των βιβλίων της. Τρελό, αλλά τι να πεις όταν ακόμα κυκλοφορούν σενάρια ότι ο Michael Jackson ζει ή ότι δεν πατήσαμε στο φεγγάρι, κι αυτό βασιζόμενοι στο γεγονός ότι τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται.
Τελικά…
Οι γνώσεις της δεν επιδέχονταν αμφισβήτησης. Ακόμα για τη ζωή και το έργο της Agatha Christie βγαίνουν νέες λεπτομέρειες στο φως. Τίποτα δεν έχει κλείσει. Αλλά μήπως είναι άκρως εγωπαθέστατο, απλά να μην παραδεχόμαστε το μεγαλείο του ταλέντου της και να ενισχύουμε την άποψη που θέλει την ιδιοφυΐα να χωρίζεται από την παράνοια (και τα παρελκόμενα αυτής) από δυσδιάκριτα όρια; Από την άλλη, ποτέ δεν ξέρεις-όπως έλεγαν και οι πράκτορες του X-files η αλήθεια είναι κάπου εκεί έξω. Και μέχρι τότε όλα τα ενδεχόμενα δικαιούνται τη δική τους μερίδα στο θρύλο.
Αν σου αρέσουν κι εσένα, οι θεωρίες συνωμοσίας, δες ΕΔΩ όλα τα πιθανά σενάρια για τη θλιμμένη πριγκίπισσα, Diana. Αν πάλι πιστεύεις στα φαντάσματα, έχουμε 6 ιστορίες που δεν θα σε αφήσουν να κλείσεις μάτι! Ή αν απλά θέλεις να αναφωνήσεις 'WTF?', δες ΕΔΩ τα πιο παράξενα πράγματα με τα οποία έχουν ερεθιστεί άντρες της διπλανής πόρτας...
