Η γέννηση ενός παιδιού είναι μια συγκλονιστική στιγμή στην ζωή κάθε γυναίκας που την πλημμυρίζει με πρωτόγνωρα συναισθήματα. Ο φυσιολογικός τοκετός είναι μια λειτουργία για την οποία το γυναικείο σώμα είναι απόλυτα προετοιμασμένο και αφήνει για πάντα χαραγμένες τις στιγμές που το βρέφος «εγκαταλείπει» τη μήτρα και ακούγεται το πρώτο κλάμα, στην αγκαλιά της μαμάς του.
Τα οφέλη του φυσιολογικού τοκετού για μητέρα και νεογνό είναι πολλά και εξαιρετικά σημαντικά.Ο τοκετός, εκτός από φυσιολογικός, πρέπει να επιτρέπει στη μητέρα να αισθάνεται ευτυχισμένη, μια και από την ίδια του τη φύση είναι συνώνυμο της ευτυχίας.
Το περιβάλλον στο οποίο η γέννηση λαμβάνει χώρα, ο τύπος της παρεχόμενης φροντίδας, η ελευθερία κινήσεων και η δυνατότητα επιλογών που έχει η μέλλουσα μητέρα συμβάλλουν ώστε η συνολική διαδικασία του τοκετού να είναι η φυσικότερη δυνατή.
Σε αυτό συμβάλλουν:
Το κατάλληλο περιβάλλον:προκειμένου ο φυσιολογικός τοκετός να εξελιχθεί φυσικά, είναι απαραίτητο να μειωθούν στο ελάχιστο οι παρεμβάσεις που τροποποιούν τη διαδικασία και να γίνει σεβαστή η ιδιωτικότητα της γυναίκας.
Κάποιος να είναι δίπλα της: αυτό που μετράει είναι τη στιγμή του τοκετού η μέλλουσα μητέρα να μην είναι μόνη της .
Βοήθεια «προσωποποιημένη και προσωπική»: κατά τη διάρκεια του τοκετού ο ρόλος του μαιευτήρα είναι κρίσιμος. Οφείλει καταρχάς να σεβαστεί τον χρόνο που κάθε γυναίκα χρειάζεται για να γεννήσει.Ως εξ τούτου πρέπει να αποφευγθούν όλοι οι χειρισμοί που γίνονται για να επιταχυνθεί ο τοκετός όπως το τεχνητό σπάσιμο των νερών, η χορήγηση ωκυτοκίνης και η επισιοτομή. Αντίθετα να υπερισχύει η υπομονή ως το φυσικό τέλος του τοκετού.
Η πρώτη σωματική επαφή του μωρού με τη μητέρα και η παρουσία του στην αίθουσα τοκετού:η σωματική επαφή κατά τη διάρκεια της πρώτης ώρας μετά τον τοκετό ευνοεί την έναρξη του θηλασμού, την προσαρμογή του νεογέννητου στις νέες συνθήκες και στην ευτυχή ολοκλήρωση του τοκετού.Από την πρώτη κιόλας στιγμή, το μωρό πρέπει να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο κοντά στη μητέρα του.
Γιατί όλοι οι φυσιολογικοί τοκετοί δεν είναι και φυσικοί.
Αυτό μπορεί να φαίνεται παράξενο, αλλά στις μέρες μας αυτό το οποίο θα έπρεπε να είναι φυσικό έχει καταστεί εξαίρεση. Ο φυσικός τοκετός είναι ολοένα και σπανιότερος, ενώ πολλαπλασιάζονται οι προκλήσεις τοκετού, οι καισαρικές και οι επιθετικοί χειρισμοίόπως το σπάσιμο των νερών, η χορήγηση ωκυτοκίνης και η επισιοτομία.
Και όμως, η φύση θέτει στη διάθεσή μας έναν τέλειο μηχανισμό ώστε η γέννηση να πραγματοποιείται με φυσικό τρόπο, που προφυλάσσει την υγεία της μητέρας και του νεογνού εφόσον δεν υπάρχουν περιττές παρεμβάσεις.
Τι είναι ο φυσιολογικός τοκετός;
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ορίζει ως φυσιολογικό,τον τοκετό ο οποίος αρχίζει αυτόματα, εξελίσσεται χωρίς επιπλοκές από την έναρξη των ωδίνων μέχρι και την έξοδο του νεογνού από τον κόλπο, μεταξύ της 37ης και 40ής εβδομάδας της κύησης. Σε αυτή την περίπτωση, η ΠΟΥ συστήνει ελάχιστες παρεμβάσεις προκειμένου να αποφευχθούν οι παρενέργειες των πράξεων αυτών.
Ο φυσικός τοκετός, χωρίς φάρμακα ή επεμβάσεις, είναι ο ιδανικός γιατί είναι λιγότερο επικίνδυνος και προσφέρει σημαντικά οφέλη τόσο για τη μητέρα όσο και για το νεογνό.
Οι Ορμόνες: δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι είμαστε θηλαστικά: μέσα από την εξέλιξη του είδους μας, έχουν αναπτυχθεί σύνθετοι νευρο-ορμονικοί μηχανισμοί που διευκολύνουν τον τοκετό.Η διαστολή της μήτρας, η έξοδος του νεογνού, η δυνατότητα η μητέρα να νιώθει κάποιο πόνο εξαρτώνται από τις ορμόνες(όπως η ωκυτοκίνη, η προλακτίνη, οι ενδορφίνες).Είναι στοιχεία τα οποία αποτελούν θετική αφετηρία για τη μελλοντική σχέση ανάμεσα στη μητέρα και το μωρό της.
Αυτό από το οποίο έχει ανάγκη το σώμα, ένας τοκετός που εξελίσσεται σύμφωνα με τη φύση και λαμβάνει χώρα χωρίς εμπόδια, με τις αναγκαίες παύσεις ανάμεσα στις συσπάσεις, βοηθά το σώμα της μητέρας να έχει τον χρόνο να ανακτήσει την ενέργεια που χρειάζεται πριν αντιμετωπίσει την τελική προσπάθεια.
Μικρότερος κίνδυνος να τραυματισθεί το περίνεο: αν τηρηθούν τα στάδια του τοκετού, είναι πιθανό το περίνεο να μην τραυματιστεί και να διατηρηθεί ακέραιο, αποφεύγοντας την επισιοτομία και τους τραυματισμούς.Περισσότερη εμπιστοσύνη στον εαυτό σας: η μητέρα που γεννά φυσιολογικά αισθάνεται δυνατότερη κι έχει αρκετή ενέργεια για να φροντίσει το μωρό της. Οι μελέτες επιβεβαιώνουν ότι στην περίπτωση του φυσιολογικού τοκετού, οι γυναίκες αισθάνονται περισσότερο ικανοποιημένες, μεγαλύτερη ευζωία και υποφέρουν λιγότερο από επιλόχεια κατάθλιψη.
Καλύτερη σχέση με το μωρό: oι αυξημένες συγκεντρώσεις ενδορφινών αμέσως μετά τη γέννηση επιτρέπουν ώστε η πρώτη επαφή μεταξύ μωρού και μητέρας να βιωθεί ως κάτι το εξαιρετικά ευχάριστο για αμφότερους. Επίσης οι ενδορφίνες, ασκούν χαλαρωτική και αναλγητική δράση που προσφέρει στη μητέρα ευφορία και ευεξία.
Καλύτερη γαλουχία: κατά τη διάρκεια της πρώτης ώρας μετά τη γέννηση, η ωκυτοκίνη διατηρείται σε υψηλότατα επίπεδα συγκέντρωσης στο αίμα ενισχύοντας τη συσταλτικότητα των μυϊκών κυττάρων τα οποία επιτρέπουν την έξοδο του γάλακτος. Αντίθετα, όταν η μητέρα διακατέχεται από αισθήματα άγχους, η παραγωγή ωκυτοκίνης μπορεί να μειωθεί τόσο, ώστε να επηρεάσει αρνητικά την έναρξη της γαλουχίας.
Ταχύτερη ανάρρωση:μετά από ένα φυσιολογικό τοκετό ειδικά χωρίς επισιοτομία, η μητέρα αισθάνεται πολύ καλά και θα σηκωθεί άμεσα από το κρεβάτι.
Οφέλη για το νεογνό
Ο φυσιολογικός τοκετός είναι πολύτιμος για το νεογνό. Η γέννηση ενός μωρού χωρίς να έχουν προηγηθεί οι ωδίνες και ο απαραίτητος χρόνος για τη γέννηση, ενέχουν κινδύνους. Αυτό συμβαίνει με την καισαρική. Η γέννηση στο χειρουργείο σημαίνει ότι το μωρό «δεν επιλέγει» τη στιγμή της γέννησής του και περνά άμεσα από την κοιλιά της μητέρας του στο εξωτερικό περιβάλλον. Δεν υπάρχει δηλαδή μεταβατική φάση μεταξύ των δύο. Αυτό εκθέτει τα νεογνά σε αναπνευστικό κίνδυνο που είναι 7 φορές μεγαλύτερος σε σχέση με το φυσιολογικό τοκετό.Ο φυσιολογικός τοκετός προετοιμάζει καλύτερα το μωρό για τη ζωή έξω από τη μήτρα της μητέρας του. Το μωρό που γεννιέται φυσιολογικά αναπνέει καλύτερα, είναι περισσότερο δραστήριο, και θηλάζει ευκολότερα.
Είναι σημαντικό να γεννηθεί τη σωστή στιγμή. Στον φυσιολογικό τοκετό, η ίδια η φύση αποφασίζει τη στιγμή της γέννησης. Όταν το μωρό είναι ώριμο να γεννηθεί, παράγονται ουσίες οι οποίες μπλοκάρουν τις ορμόνες της κύησης (πχ προγεστερόνη) και κινητοποιούν τη διαδικασία παραγωγής των ορμονών που ονομάζονται προσταγλανδίνες και προκαλούν τις συσπάσεις του τοκετού..
Το μωρό αναπνέει και θηλάζει καλύτερα. Κατά τη διάρκεια του φυσιολογικού τοκετού και της διέλευσης του μωρού από τη γυναικεία λεκάνη, πραγματοποιούνται κινήσεις περιστροφής και προώθησης. Χάρη στην ελαστικότητα των οστών του, τη στιγμή της εξώθησης, ο θώρακας του μωρού διαστέλλεται και παράγονται ουσίες όπως οι κατεχολαμίνες(παρόμοιες με την αδρεναλίνη) καικορτιζόλη,που ευνοούν την ωρίμανση των πνευμόνων και ενεργοποιούν το μεταβολισμό του εμβρύου (για την παραγωγή ενέργειας και θερμότητας) βελτιστοποιώντας τη λειτουργικότητα της καρδιάς και την κυκλοφορία του αίματος. Έτσι το νεογνό βρίσκεται σε εγρήγορση, κατά τη διάρκεια των πρώτων ωρών μετά τον τοκετό, προκειμένου να αναζητήσει ενεργά το στήθος και να αρχίσει να θηλάζει. Με την έναρξη του θηλασμού κατά τη διάρκεια της πρώτης επαφής του δέρματος του νεογνού με αυτό της μητέρας, τα βακτήρια που βρίσκονται στο δέρμα της μητέρας έρχονται σε επαφή με το νεογνό και χρησιμεύουν για να βελτιώσουν το ανοσοποιητικό του.
Θεόδωρος Λιακάκος, MD, PhD
Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος –Μαστολόγος, Επιμελητής Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών. Για περισσότερες πληροφορίες , επισκεφθείτε την ιστοσελίδα http://www.drliakakos.gr/
Δες εδώ ποιες είναι οι πιο παράξενες αλήθειες για την υγεία σου!